Giới vận động nữ ở châu Á ‘bị đánh và tống giam"
BBC - 20
tháng 12, 2017
Gặp những nhà
hoạt động nữ ở Đông Á bị bắt giam và quấy nhiễu v́ hoạt động của
ḿnh Trong khi phụ nữ trên thế giới được trao quyền để tố giác và
buộc các kẻ xâm phạm t́nh dục gánh chịu trách nhiệm qua Phong trào
#MeToo (Tôi cũng bị), th́ phụ nữ ở Đông Á vẫn đang chật vật để đấu
tranh cho quyền cơ bản và quyền tự do của ḿnh.
Từ các cây viết blog cho đến luật sư, người hoạt động v́ quyền đất
đai và nhà hoạt động phản đối chính trị, chính quyền các nước trong
vùng ngày càng rắn tay với các hoạt động phản đối, bất đồng quan
điểm với họ.
Trong báo cáo công bố tháng trước bởi nhóm vận động cho quyền tự do
ngôn luận, Điều 19 đánh giá quyền tự do ngôn luận ở 172 nước dựa
trên các tiêu chuẩn ở nhiều lĩnh vực khác nhau, các nước như Trung
Quốc, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Myanmar và Malaysia xếp nửa
cuối trong bảng xếp hạng và đứng sau các nước Iraq và Pakistan.
Các quốc gia châu Á khác như Ấn Độ và Indonesia được xếp hạng cao
hơn 6 nước kể trên.
Báo cáo nêu rơ Thái Lan là một trong 20 nước các hoạt động đàn áp
những người chống đối có chiều hướng gia tăng.
Xét về tiêu chí bảo vệ, liệu các quốc gia có bảo vệ những nhà hoạt
động ở tuyến đầu ủng hộ quyền tự do ngôn luận hay không, các nước
như Myanmar, Campuchia, Trung Quốc và Thái Lan đều có số điểm ít hơn
Kazakhstan và Afghanistan.
Trả lời BBC, Tổ chức Ân xá Quốc tế cho rằng phụ nữ ủng hộ nhân
quyền ở khu vực vẫn là nhóm dễ bị tổn thương,“họ dễ trở thành nạn
nhân bị bôi nhọ và quấy rầy hơn v́ họ là phụ nữ và có thể phải chịu
những h́nh phạt cay nghiệt hơn để xoa dịu dư luận.”
Bị bắt cóc tại nhà riêng ở Bắc Kinh, luật sư nhân quyền Vương Vũ ở
Trung Quốc đă bị tống giam một năm v́ những vụ án xâm phạm nhân
quyền nghiêm trọng mà bà theo đuổi.
Tương tự, nhà hoạt động bảo vệ quyền sở hữu đất cho người dân Tep
Vanny liên tục bị đánh đập tại các cuộc phản đối và hiện đang bị bắt
giữ v́ cô quyết tâm bảo vệ quyền của người dân.
Chính quyền Malaysia tiếp tục khởi tố các cá nhân tham gia vào cuộc
mít tinh không bạo động, được cho là vi phạm nhân quyền quốc tế, bao
gồm bà Maria Chin 60 tuổi người bị bắt giam trong xà lim kín, không
cửa sổ suốt một thời gian dài v́ đă tổ chức các cuộc mít tinh không
bạo động nêu trên.
Câu chuyện về sáu người phụ nữ chúng tôi gặp gỡ là minh họa cho
những gian khổ rất nhiều nhà hoạt động chính trị xă hội ở khu vực
đang phải đối mặt hàng ngày. Việc chọn lựa ai để phỏng vấn là một
việc không dễ dàng v́ nhiều người sợ bị trả đũa, trong khi những
người c̣n lại th́ bị quản thúc tại gia hay bị giám sát.
Trong thời gian bị bắt giữ, Vương Vũ bị lột trần truồng trước lính
canh, bị quấy rầy và cấm ngủ suốt năm ngày năm đêm.
Bà chỉ được phép ngồi trong phạm vi ô vuông nhỏ sơn vàng trên nền
sàn pḥng giam.
Bà Vương Vũ là luật sư nhân quyền nổi tiếng ở Trung Quốc và thuộc
nhóm các phụ nữ hoạt động v́ nhân quyền tại Trung Quốc, nhóm được
xem là “tượng trưng cho sự thách thức vai tṛ giới tính truyền thống
và quan hệ quyền lực”, theo Tổ chức Ân xá Quốc tế.
Từ nhóm những người tập Pháp Luân Công cho đến nhóm có biệt danh
“năm nhà nữ quyền” bị kết tội gây náo loạn v́ tổ chức những chiến
dịch nâng cao nhận thức cộng đồng về t́nh trạng quấy rối t́nh dục,
bà được biết đến là luật sư chịu theo đuổi những vụ kiện khó nhất
bất chấp hậu quả.
Ngay sau đó bà thường xuyên bị cảnh sát quấy rầy tại nhà vào buổi
tối, và bị báo chí chính quyền chỉ trích..
“Trong năm năm gần đây, Trung Quốc thắt chặt ư thức hệ, ráo riết bắt
bớ các nhà hoạt động chính trị xă hội theo h́nh thức phi bạo lực,
khởi tố các luật sư bảo vệ nhân quyền, và gia tăng chính sách cưỡng
bức các dân tộc thiểu số,” theo William Nee nhà nghiên cứu về Trung
Quốc tại Ân xá Quốc tế.
Sau đó, vào một đêm bà chỉ có một ḿnh, sau khi tạm biệt chồng và
con ra sân bay để đưa con sang Úc du học, điện và internet nhà bà
đột nhiên bị cắt và một nhóm đàn ông xông vào nhà bà,c̣ng tay bà,
trùm đầu và lôi bà lên xe chờ sẵn bên ngoài.
Sự mất tích đột ngột của bà chỉ là khởi đầu cho sự đàn áp trên diện
rộng các luật sư và các nhà hoạt động chính trị xă hội tại Trung
Quốc. Sau này, sự việc được biết đến là cuộc đàn áp “709”, được đặt
theo ngày mà luật sư Vương Vũ bị bắt khỏi nhà, ngày 9/7/2015.
“Đối với tôi, cuộc đàn áp 709 vẫn là một cơn ác mộng. Thực sự, nó
vẫn ám ảnh tôi. Rất nhiều đêm, ngay cả khi tôi giật ḿnh tỉnh giấc,
tôi vẫn cảm thấy ḿnh đang bị kẹt trong cuộc đàn áp”.
Bà bị giam giữ trong một khu nhà giam bí mật hơn một năm và bị thẩm
vấn ba lần một ngày.
“Tôi nghĩ họ có thể giết tôi, và tôi không biết liệu ḿnh có c̣n
sống để thoát khỏi đây hay không,” bà nói.
Tờ báo chính thức của Đảng Cộng Sản Trung Quốc, tờ Nhật báo Nhân
dân, sau đó lên án công ty luật của bà Vương v́ tội “quấy rối trật
tự xă hội một cách nghiêm trọng” cùng tội tổ chức, sắp đặt hoặc
“xuyên tạc hơn 40 vụ án nhạy cảm khác”.
Tôi nghĩ họ có thể giết tôi, và tôi không biết liệu ḿnh có c̣n sống
để thoát khỏi đây hay không."
Vương Vũ
(Maya Wang)
Nhà
nghiên cứu của Tổ chức theo dơi nhân quyền (Human Rights Watch),
không đồng t́nh với những cáo buộc trên, “Vương Vũ, cũng như nhiều
nhà ủng hộ nhân quyền khác ở Trung Quốc, cũng là những người b́nh
thường chứng kiến cảnh bất công xung quanh ḿnh và không thể ngồi
yên.”
“Chính quyền Trung Quốc thường nhắc đến luật định, nhưng tiếc thay
điều đó lại có nghĩa họ dùng luật như một vũ khí để trừng phạt những
người bảo vệ nhân quyền như bà.”
Được thả ra sau khi đóng tiền bảo lănh vào tháng 8/2016, Vương Vũ
đă giải thích rằng bà bị ép phải thú tội trên truyền h́nh.
“Tôi không thể gặp luật sư, bị biệt giam không có cơ hội thấy ánh
mặt trời hay đi ra ngoài,” bà nói.
Thời gian bị giam cầm có ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và tinh
thần của bà, và đáng lo ngại hơn, là không thể trở lại trạng thái
b́nh thường như trước.
“Tôi thường có vấn đề về tim và trí nhớ giảm sút.”
Sau khi được tại ngoại, bà bị chuyển tới Nội Mông và bị quản thúc
tại gia. Chỉ đến tháng Bảy vừa rồi bà được phép quay về lại Bắc Kinh
và mặc dù không bị quản thúc tại gia nhưng mọi hoạt động của bà vẫn
bị giám sát chặt chẽ.
“Bởi v́ cả tôi và chồng đều bị bắt giữ, chúng tôi bị mất việc và
không có thu nhập. Do đó chúng tôi phải tích cực t́m việc và hy vọng
sẽ có việc trong thời gian sớm nhất.”
Nhưng mối lo ngại lớn nhất của bà là việc con trai đă từng bị ngăn
không cho xuất cảnh hai lần để đi du học với lư do đe dọa “an ninh
quốc gia”.
“Chính quyền Trung Quốc rất hay trừng phạt thân nhân của những nhà
bảo vệ nhân quyền như một biện pháp thô bạo và bất hợp pháp để khiến
những nhà hoạt động nhân quyền im lặng”, ông Nee nói.
Bà nhận thấy rằng dù gia đ́nh bà phải chịu nhiều h́nh phạt từ chính
quyền, nhưng họ đă đạt được khá nhiềuthành công.
“Thông qua những vụ kiện về nhân quyền, tôi có thể suy nghĩ một cách
độc lập và có nhiều cơ hội hơn để giúp đỡ những nhóm người bị thiệt
tḥi trong xă hội. Khi nghiên cứu luật, điều chúng tôi hy vọng là sự
công bằng và luật pháp được thực thi,” bà nói.
“Một khi phụ nữ nhận thức được tầm quan trọng của ḿnh, họ có thể
góp sức lớn trong việc thúc đẩy nhân quyền được thực thi, điều mà
Chính quyền không hề ủng hộ, nên chính quyền đàn áp phong trào nữ
quyền.”
Maria Chin
(Malaysia)
Maria Chin Abdullah không có ǵ ngoài bộ đồ tù và một quyển sách về
nữ quyền khi bà bị biệt giam năm ngoái. Trong suốt 10 ngày, bà phải
ngủ trên sàn bê-tông lạnh trong xà lim không cửa sổ và đèn không bao
giờ tắt. Khi không bị giam trong xà lim th́ bà bị thẩm vấn ở đồn
cảnh sát suốt tám tiếng đồng hồ.
“Cho đến hôm nay, tôi không hề biết ḿnh bị giam ở đâu v́ họ bịt mắt
tôi khi di chuyển tôi đi đến các nơi,” bà Chin, 61 tuổi, nói.
“(Trong khi thẩm vấn) họ đe dọa rằng nếu tôi không muốn có ǵ xảy ra
với cha và con tôi th́ tôi không nên dính dáng đến các hoạt động
chính trị.”
“Đó là một lời đe dọa.”
Bà bị buộc tội “phá hoại chế độ dân chủ” v́ liên quan đến Bersih
2.0, một tổ chức của người dân Malaysia ủng hộ nền dân chủ mà bà
lănh đạo, tổ chức này vận động cho việc bầu cử tự do và công bằng.
Thêm vào đó, bà bị bắt theo Luật Vi phạm An Ninh (Biện pháp đặc
biệt), hay c̣n gọi là Sosma, luật chống khủng bố cho phép bắt giam
những người t́nh nghi trong ṿng 28 ngày mà không cần xét xử.
“Bị bắt giữ là điều tôi đă lường trước và nói với các con, tuy nhiên
việc bắt giữ vẫn khiến tôi sốc khi bị bắt giữ dưới điều luật Sosma,”
bà Chin nói.
“Trong đầu tôi chỉ có thể tự hỏi liệu họ được quyền giam giữ tôi
trong bao lâu, tôi không thể biết được.”
(Trongkhi thẩm vấn) họ đe dọa rằng nếu tôi không muốn có ǵ xảy ra
với cha và con tôi th́ tôi không nên dính dáng đến các hoạt động
chính trị.”
Cảnh sát trưởng Malaysia, ông Tan Sri Khalid Ibrahim, phát biểu rằng
bà Chin bị giam giữ v́ “có ư định lật đổ chính quyền và thủ tướng
chính phủ,” theo The Malay Mail Online. Bà bị bắt một ngày trước mít
tinh Bersih 5, một hội nghị cộng đồng bà tham gia tổ chức nhưng cuối
cùng không thể tham dự.
Những cuộc họp mặt trước đây của Bersih đă bị cảnh sát đàn áp một
cách tàn bạo, huy động cả cảnh sát chống bạo động đánh đập người
phản đối và sử dụng hơi cay với đám đông.
Bà Chin không xa lạ ǵ với cảnh sát Malaysia, đă từng bị thẩm vấn
hoặc bị kết tội bởi các cơ quan thi hành luật rất nhiều lần. Nhưng
lư do xuyên suốt cho các cuộc bắt giữ này là việc bà có liên quan
đến các hoạt động của tổ chức Bersih 2.0 và những nỗ lực của bà để
chống lại t́nh trạng tham nhũng trong Quốc hội Malaysia bằng cách
vận động ủng hộ một quy tŕnh bầu cử công bằng.
Tổ chức do bà lănh đạo được biết đến v́ tổ chức các cuộc diễu hành
trên đường phố với sự tham dự của hơn mười ngàn người mỗi lần, dù
cho bị đàn áp bởi hơi cay, xe tăng quân đội và cảnh sát chống bạo
động. Gần đây nhất là cuộc diễu hành Bersih 5 diễn ra tháng11/2016
với hơn hàng ngàn người tham dự tuần hành quanh đường phố Kuala
Lumpur đ̣i Thủ tướng Malaysia phải từ chức sau cáo buộc về tham
nhũng.
Hiện tại, bà bị kết tội bởi hai lư do khác nhau, một do phản đối sự
bắt giữ lănh đạo đảng đối lập năm 2013 và lư do c̣n lại do phát tờ
rơi kêu gọi tuần hành ủng hộ dân chủ vào năm 2016. Bà nhấn mạnh rằng
mặc dù đang ở trong t́nh trạng nguy hiểm do các hoạt động chính trị
xă hội của ḿnh, bà vẫn tin nên có càng nhiều người, nhất là những
phụ nữ trẻ, quan tâm tham gia vào các hoạt động này.
“Phụ nữ dứt khoát nên tham dự vào các hoạt động chính trị xă hội.
Những ǵ chúng ta chứng kiến hôm nay, và chúng ta đang được hưởng,
chính là nền móng được xây dựng bởi lớp phụ nữ đi trước đấu tranh
cho sự tự do và nữ quyền. Các bạn phải là một phần quan trọng của
quy tŕnh ra quyết định này bởi v́ nếu các bạn không tham dự th́
giới cầm quyền sẽ tiếp tục làm điều họ cho là tốt nhất cho đất nước
này, mà có thể không phải là điều tốt nhất,” bà nói.
Phyoe Phyoe Aung
(Myanmar)
Khi cơn băo Nargis đổ bộ vào vùng đồng bằng Ayeyarwady năm 2008,
Phyoe Phyoe Aung lúc này đang lẩn trốn. Cô bị truy nă bởi chính
quyền lúc bấy giờ v́ dính líu vào cuộc phản đối trong ḥa b́nh được
biết dưới tên Cách mạng Cà sa 2007, là phong trào phản đối dân quyền
và chính trị do các nhà sư Phật giáo dẫn đầu. Sau cuộc mít tinh phản
đối, cô buộc phải lẩn trốn cùng với cha ḿnh.
Tuy vậy, cảnh tượng xác các nạn nhân sau băo rải rác khắp nơi sau
băo buộc cô phải ra khỏi nơi ẩn náu để tiến hành chôn cất họ. Chính
việc này khiến cô bị bắt và giam giữ suốt bốn năm trời.
Tuy vậy nhà tù chưa bao giờ xa lạ với Phyoe, v́ cô đă chứng kiến
cảnh cha ḿnh bị bắt giam do hoạt động chính trị khi mới chin tháng
tuổi. Ở tuổi 27, cô bị bắt ba lần và bị giam hai lần do các hoạt
động chính trị của ḿnh.
“Cuộc sống gia đ́nh tôi thực sự khó khăn. Mẹ tôi phải vất vả xoay xở
một ḿnh cho cả gia đ́nh,” cô nói.
“Gia đ́nh tôi có đến hai tù nhân chính trị.”
Tuy nhiên, cô được biết đến nhiều nhất như người lănh đạo của một
trong những Hội sinh viên lớn nhất ở Myanmar – Liên đoàn sinh viên
Burma (ABFSU).
Năm 2015 cô bị bắt giam hơn một năm do phản đối luật giáo dục quốc
gia mới được thông qua v́ cho rằng luật này giới hạn quyền tự do
ngôn luận và tính dân chủ trong hệ thống giáo dục.
Đa số sinh viên bị bắt giữ bị kết tội dưới những lư do khác nhau –
tụ tập bất hợp pháp, tham gia và tiếp tục tụ tập bất hợp pháp, bạo
động và cố t́nh làm hại nhân viên nhà nước.
Cuộc sống gia đ́nh tôi thực sự khó khăn. Mẹ tôi phải vất vả xoay xở
một ḿnh cho cả gia đ́nh."
Phyoe Phyoe Aung
“Mặc dù chúng tôi không bị tra tấn về thể chất, nhưng chúng tôi bị
tra tấn về mặt tinh thần,” cô nói.
“Họ dùng rất nhiều cách để đàn áp chúng tôi, ví dụ như giới hạn các
loại sách chúng tôi đọc hoặc đọc chặn thư từ chúng tôi gửi cho gia
đ́nh”.
Ngày 8/4/2016, ṭa tuyên bố cô được trắng án.
Vào thời điểm cô được thả ra, Tổ chức Ân xá Quốc tế nói: “Chính
quyền mới phải đảm bảo hỗ trợ và phục hồi cho những nạn nhân được ân
xá hôm nay, cùng với rất nhiều nạn nhân trước đây bị bắt giam oan.”
Hiện tại đă được tự do, Phyoe, đă có một con, thừa nhận mọi hoạt
động chính trị ở “tuyến đầu” trở nên khó khăn hơn v́ phải chăm sóc
con nhỏ.
“Tôi đă chuyển giao nhiệm vụ đấu tranh cho thế hệ sinh viên mới,” cô
nói.
“Là một thành viên của Mạng lưới quốc gia về Cải cách giáo dục, tôi
cố gắng tiếp tục hoạt động trong phong trào giáo dục. Tôi cùng một
số thành viên trước đây của Liên đoàn Sinh viên Burma đă thành lập
nên Viện Win. Và tôn chỉ đầu tiên của việc là hỗ trợ sinh viên và
giới trẻ.”
Nhưng công việc hiện tại của Phyoe vẫn có nhiều rủi ro.
“Các hoạt động của tôi có thể bị xem là phi pháp trong bất cứ lúc
nào, v́ pháp luật không công bằng, mà như một sợi dây thun có thể co
dăn hoặc kéo căng tùy hứng,” cô nói.
Khi được hỏi về tương lai của đất nước Myanmar, cô nói “Số ít cho
rằng t́nh h́nh ở Myanmar đang có thay đổi, thế nhưng liệu đất nước
này có đi đúng hướng đến chế độ dân chủ hay không c̣n là vấn đề gây
tranh căi.”
“Chúng tôi đứng về phía người dân hơn là những nhà chính trị. Những
ai yêu chuộng dân chủ, nhân quyền và b́nh đẳng vẫn phải đấu tranh
cho sự thật.”
Anchana Heemmina
(Thái Lan)
Anchana Heemina đă trải qua khó khăn mà một gia đ́nh có thể gặp phải
khi có người thân bị chính quyền truy tố.
Người thân của bà bị bắt giữ bởi lực lượng an ninh v́ được cho là có
dính líu đến các nhóm nổi dậy ở miền Nam Thái Lan. Cuối cùng người
thân của cô cũng được tha bổng.
Các phần tử nổi dậy ở ba tỉnh cực nam Thái Lan, đa số là người Hồi
giáo gốc Malaysia, vẫn không tiết lộ danh tánh, mặc dù các nhóm này
được cho là đấu tranh v́ mục tiêu giành độc lập khỏi nhà cầm quyền
Thái theo đạo Phật. Phong trào đấu tranh này được khởi xướng bởi cựu
quốc vương Malay vùng Pattani, người từng trị v́ khu vực ba tỉnh cho
tới khi sáp nhập vào Thái Lan vào năm 1909. Các nhóm từ lâu đă khẳng
định cuộc đấu tranh của họ là v́ danh tính hơn là một cuộc chiến tôn
giáo.
Trường hợp người thân của Heemina bị bắt khiến bà tự hỏi liệu công
lư có được thực thi trong mọi t́nh huống hay không.
Cùng với chị em ḿnh, năm 2010, bà thành lập nhóm Duay Jai để giúp
đỡ những tù nhân có liên quan đến các nhóm nổi dậy ở các tỉnh cực
nam Thái Lan, cùng gia đ́nh của họ. Sự giúp đỡ tập trung vào các
chương tŕnh giáo dục và tư vấn cho những người bị bắt giữ.
“Tôi cho rằng hệ thống pháp lư khiến người dânphải khổ sở. Cảnh sát
nói rằng liệu một người có tội hay không phải được xét xửở ṭa.
Nhưng đối với những người dân không có kiến thức hoặc thu nhập cao,
việcđấu tranh để giành công lư thật sự khó khăn. Chỉ những gia đ́nh
có điều kiệnmới có thể đóng tiền bảo lănh tại ngoại, và những người
có mối quan hệ th́ cóngười làm chứng. Đây là sự bất b́nh đẳng của hệ
thống pháp lư.”
Bà thường xuyên lên tiếng về việc sử dụng bạolực của quân đội và
những lỗ hổng trong hệ thống pháp lư của Thái Lan. Và chínhquyền
nhanh chóng t́m cách khiến bà phải im lặng.
“Cảnh sát và quân đội đến nhà tôi vài lần, yêucầu tôi không được
đăng những lời buộc tội chính quyền trên Facebook cá nhân của tôi.
Họ c̣n tấn công tôi trên Facebook khiến tôi mất uy tín, họ đe dọa sẽ
kiện tôi và coi tôi như người có ư đồ xấu. Có lúc họ c̣n yêu cầu bạn
bè thuyếtphục tôi chấm dứt việc tôi đang làm,” bà nói.
Không ai tin lời của người nghèo, nhưng họ tin những lời nói dối của
chính quyền."
Tuy nhiên, lư do chính là một báo cáo bao gồm chi tiết những người
bị giam giữ được cho là bị tra tấn về thể chất và tinh thần, thường
diễn ra tại các doanh trại quân đội, khiến chính quyền khó chịu và
kết bà vào tội phỉ báng chính quyền theo luật h́nh sự.
Người phát ngôn quân đội Pramote Prom-In, chối bỏ các lời cáo buộc
tra tấn trong bản báo cáo và coi những lời cáo buộc là “không có
thực”.
“Mất tự do có thể được coi là tra tấn đối với họ … nhưng chúng tôi
cần phải thực thi pháp luật,” Pramote nói.“Những người bị bắt giam
được gia đ́nh thăm viếng và những trường hợp bị bắt giam đều có
người làm chứng.”
Champa Patel, Tư vấn cao cấp nghiên cứu khu vực Đông Nam Á và Thái
B́nh Dương của Tổ chức Ân xá Quốc tế, nói: “Điều bất công ở đây là
ba nhà hoạt động chính trị xă hội dũng cảm báo cáo về việc tra tấn
th́ bị trừng phạt, trong khi quân lính thực hiện hành động dă man
này lại được chính quyền bao che và không bị trừng phạt.”
Một báo cáo do một tổ chức phi chính phủ công bố tháng này tiết lộ
từ năm 2014, có tất cả 179 phụ nữ đă bị kiện v́ các hoạt động liên
quan đến nhân quyền của họ ở Thái Lan.
“Những lời đe dọa dành cho những phụ nữ ủng hộ nhân quyền thường
nghiêm trọng, mặc dù khả năng họ phải chịu tổn hại nặng nề ít hơn –
như ám sát hay bắt cóc – so với nam giới hoạt động v́ nhân quyền.
Phụ nữ thường chịu tác động của việc mất người thân, việc kiện cáo
và phải trải qua những gian khổ, thử thách để giữ vững cuộc sống gia
đ́nh trong khi bị đe dọa,” Pranom Somwong, điều phối viên của tổ
chức này nói.
“Tôi độc thân, tôi thường phải chịu những lời b́nh luận xúc phạm và
mọi người đều hỏi tại sao tôi chưa lập gia đ́nh,” bà nói.
“Đó là một thử thách cho phụ nữ - vừa phải là một nhà hoạt động
chính trị xă hội vững vàng, vừa đồng thời phải t́m cách đấu tranh
cho điều ḿnh tin tưởng mà không gây hậu quả nghiêm trọng ǵ,” bà
chia sẻ.
Huỳnh Thục Vy
(Việt Nam)
Vào ngày 04/07/2012, Huỳnh Thục Vy bị bắt cóc và áp giải vào xe chỉ
toàn các nhân viên an ninh, và bị thẩm vấn trong ṿng 12 giờ và bỏ
lại một trạm xăng một ḿnh lúc nửa đêm.
Bà bị thẩm vấn sau khi phản đối Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên
Biển Đông.
Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền, chính quyền Việt Nam đàn áp có
hệ thống quyền tự do ngôn luận và ngược đăi bất kỳ ai dám công khai
phản đối vấn đề này. Chính quyền c̣n cấm bà bay đến Mỹ để nhận giải
thưởng Hellman/Hammett năm 2012 được trao cho các cá nhân là nạn
nhân của t́nh trạng ngược đăi chính trị.
Vy là một trong những blogger nữ tại Việt Nam bị chính quyền công
kích bởi các bài viết về lạm dụng nhân quyền, các cuộc đàn áp phản
dân chủ và ngược đăi các dân tộc thiểu số. Và bà đă phải trả giá cho
các bài viết của ḿnh.
Bà không thể rời khỏi Việt Nam sau khi bị tịch thu hộ chiếu năm
2015.
“Tôi đă đánh mất những ngày được yên b́nh,” bà than phiền.
Bà và chồng buộc phải rời bỏ nhà riêng ở Thành phố Hồ Chí Minh.
“Nhà cũ của vợ chồng tôi bị ném đá và tạt nước dơ bốn lần,” bà kể.
Họ làm mọi cách khiến tôi sợ để tôi chấm dứt hoạt động của ḿnh.
Nhưng họ đă nhầm, càng đương đầu với họ chỉ khiến tôi mạnh mẽ và
quyết tâm hơn.”
Bà cùng chồng hiện đang sống tại quê nhà của chồng ở tỉnh Đắk Lak,
vùng Tây Nguyên Việt Nam.
Phải mất ba năm sau khi viết blog bà mới nhận ra rằng đến lúc phải
hành động. Năm 2013 bà thành lập Hội Phụ nữ Nhân quyền Việt Nam.
Mặc dù không bị kết tội, nhưng bà lo ngại t́nh h́nh có thể xấu đi
trong tương lai.
“Tôi đă chuẩn bị tinh thần cho t́nh huống xấu nhất và khuyên chồng
nên chuẩn bị những ǵ có thể cho con gái,” bà nói.
Nhiều blogger nữ khác cũng chịu sức ép từ chính quyền, trong đó có
trường hợp của Trần Thị Nga, hay c̣n biết đến với tên “ThúyNga”.
Bà Nga bị bắt hồi tháng Một v́ phát tán các bài báo và video trên
mạng đề cập đến t́nh h́nh xâm phạm nhân quyền liên quan đến các vấn
đề môi trường và tham nhũng.
Blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, hay “Mẹ Nấm”, bị kết án năm 2016 bởi
Điều 88 Bộ luật H́nh sự sau khi bị bắt giữ hai tháng. Sau phiên xử
phúc thẩm tháng 11 vừa rồi, bản án tù 10 năm của cô được giữ nguyên.
Với trường hợp của Vy, hậu quả lớn nhất của việc viết blog là việc
sức ép từ chính quyền tác động đến quan hệ của bà với bạn bè và gia
đ́nh, cũng như việc bà và chồng khó có thể t́m được việc.
“Khi chồng tôi bị đuổi việc v́ tôi là vợ anh ấy, tôi nhận ra rằng
ḿnh không nên phí thời gian nữa,” bà nói.
Họ phải chuyển sang hướng tự kinh doanh, và hiện tại đang bán cà phê
qua mạng để trang trải cuộc sống.
“Mặc dù việc ba tôi bị bắt và gia đ́nh tôi liên tiếp bị quấy rầy
khiến chúng tôi vô cùng mệt mỏi, chúng tôi hiện có cơ hội sống cuộc
sống ư nghĩa và vị tha hơn, bằng cách chấp nhận mạo hiểm, đối mặt
với chính quyền và lên tiếng thay cho những người dân thấp cổ bé
họng.”
Khi nhắc đến Việt Nam là đất nước mà phụ nữ “nằm ngoài lề hệ thống
chính trị, kinh tế và giáo dục suốt nhiều thế kỷ qua”, bà khẳng định
rằng phụ nữ hoạt động chính trị xă hội có vai tṛ quan trọng trong
phát triển xă hội.
“Nếu chúng ta không tham gia hoạt động chính trị xă hội từ bây giờ,
chúng ta sẽ không thể nào có cơ hội để đấu tranh cho b́nh quyền sau
này.”
Tep Vanny
(Campuchia)
Tại Campuchia, cảnh phụ nữ dẫn đầu các cuộc mít tinh xuống đường
không c̣n xa lạ, với nhiều lư do từ phản đối việc bị chiếm đất cho
đến yêu cầu được hưởng mức lương tối thiểu. Do đó, cũng không lạ ǵ
khi chứng kiến cảnh lực lượng an ninh hoặc cảnh sát đánh đập những
phụ nữ với nỗ lực giải tán các cuộc mít tinh đường phố.
Chiến lược ban đầu, dựa trên giả định là công an không đánh phụ
nữ, được dùng để hạn chế việc người phản đối bị đánh đập, nay trở
thành làn sóng mới của các phong trào nhân quyền. Một nhân vật nổi
tiếng của pḥng trào này là bà Tep Vanny, 36 tuổi làm nội trợ, hiện
đang đấu tranh cho phong trào sở hữu đất tại nước này.
Bà Vanny trở thành nhà hoạt động đấu tranh cho quyền sở hữu đất vào
năm 2008 khi chứng kiến 3.000 người hàngxóm trong cộng đồng bà ở bị
tước đất ở khu vực Boeng Kak nằm xung quanh hồ Boeng Kak, hồ nước
lớn nhất của thành phố.
Tranh chấp đất rất phổ biến ở Campuchia khi rất nhiều gia đ́nh sống
trên cùng một mảnh đất qua nhiều thế hệ mà không hề có giấy tờ sở
hữu ǵ, hầu hết bị mất trong thời gian Khmer Đỏ nắm quyền cuối những
năm 1970.
Những người cùng hoạt động miêu tả bà là người có ḷng trắc ẩn,
thông thạo cả tiếng Anh lẫn tiếng Khmer, là người dũng cảm và kiên
tŕ, thường sẵn sàng tiếp tục công việc ngay cả khi đang bị cảnh sát
dùng gậy đánh. Bà thường ở hàng đầu trong các cuộc diễu hành phản
đối; bà thường cầm biểu ngữ to hơn cả người và hô hào lớn, đầy giận
dữ các khẩu hiệu để thu hút đám đông.
“Ngay cả khi bị đánh đập trong các cuộc biểu t́nh, ngày hôm sau nó
vẫn tiếp tục tham dự. Nếu có ai gặp khó khăn con gái tôi sẽ giúp đỡ
họ đấu tranh cho công lư. Nó dũng cảm lắm. Không ai mua chuộc được
nó, nó rất kiên định và sẽ không bỏ cuộc,” mẹ của bà Tep Vanny, 69
tuổi, nói với Tổ chức Ân xá Quốc tế trong một cuộc phỏng vấn.
Hiện tại, bà Vanny đang phải ngồi tù thụ án hai năm rưỡi v́ tội kích
động t́nh trạng bạo lực trong một cuộcbiểu t́nh năm 2013 trước nhà
Thủ tướng Hun Sen. Bản án không được thi hành trong vài năm nhưng
được nhắc lại khi bà bắt đầu phản đối việc bắt giam năm nhà hoạt
động nhân quyền khác vào năm 2016.
Chúngtôi biết chúng tôi sẽ bị đánh đập, bắt giam, kết tội, và ngay
cả bị giết, nhưng chúng tôi sẽ t́m ra cách để đấu tranh cho quyền
của ḿnh.”
Theo sau việc giam giữ bà, người phát ngôn của Ṭa thị chính Phnom
Penh Met Measpheakdey nói bà Vanny cuối cùng cũng nhận h́nh phạt
đích đáng bởi những cuộc biểu t́nh của bà thường dẫn đến rối loạn
nơi công cộng.
“Thực ra, bà đă tiến hành những hoạt động phi pháp và chưa bao giờ
quan tâm đến ảnh hưởng của những hoạt động này đến người khác,” tờ
Nhật báo Campuchia, nay đă đóng cửa, dẫn lời ông Met Measpheakdey.
Tờ báo này bị chính quyền gâp áp lực buộc phải đóng cửa vào tháng
Chín và là điềm báo cho một loạt động thái trả đũa từ chính phủ bao
gồm việc bắt giam các thành phần đối lập và đóng cửa nhiều cơ quan
truyền thông khác.
Vụ án hồ Boeng Kak đă được xét xử và chấm dứt. Các gia đ́nh bị mất
đất nhận được rất ít tiền bồi thường. Và rất nhiều nhà hoạt động
nhân quyền như Vanny đă bị chính quyền bắt giữ.
“Bà bị quấy rối, đánh đập, vàbị chính quyền kết án h́nh sự về tội có
động cơ phá hoại chính trị. Bà bị bắt năm lần kể từ cuộc tổng tuyển
cử 2013,” Josef Benedict nói, Phó Giám đốc phụ trách các chiến dịch
vận động vùng Đông Nam Á và Thái B́nh Dương thuộc Tổ chức Ân xá Quốc
tế.
Bà Vanny khẳng định bà sẽ không ngừng đấu tranh cho những người bị
áp bức cũng như không ngừng đấu tranh cho công lư. Nhưng nếu tiếp
tục, bà sẽ phải trả giá cho các hành động của ḿnh.
“Trong phiên ṭa cuối cùng, con gái tôi đă khóc cho đến khi ngất đi
… Tôi là mẹ mà phải ngồi tù và không thể chăm sóc con ḿnh,” bà nói
trong cuộc phỏng vấn với đài Voice of America năm ngoái.
Trong cuộc phỏng vấn với Tổ chức Ân xá Quốc tế, bà nói: “Tôi nghĩ
những ǵ ḿnh làm là đúng và tôi không hề sợ cái chết.”
Trở lại trang chính
Mạng
Lưới Nhân Quyền Việt Nam
[Trang
nhà] [Về MLNQ]
[Luật Nhân Quyềnn]
[Tài liệu] [Tin
nhân quyền] [Diễn
đàn] [Tham gia]
[Tải xuống] [Liên
kết] |